Branża motoryzacyjna w Europie stoi w obliczu poważnych wyzwań związanych z niedoborem kluczowych komponentów do systemów bezpieczeństwa pojazdów. Główną przyczyną są ograniczenia eksportowe nałożone przez Chiny na metale ziem rzadkich, co prowadzi do zakłóceń w łańcuchach dostaw i wzrostu cen surowców.
Dominacja Chin na rynku metali ziem rzadkich
Chiny od lat dominują w produkcji i przetwarzaniu metali ziem rzadkich, kontrolując około 70% światowej produkcji i 90% przetwórstwa tych surowców. W grudniu 2023 roku Pekin zaostrzył kontrolę nad eksportem technologii przetwarzania tych metali, co dodatkowo utrudnia dostęp do kluczowych komponentów dla przemysłu motoryzacyjnego.
Wpływ na produkcję systemów bezpieczeństwa
Metale ziem rzadkich, takie jak neodym, dysproz i terb, są niezbędne do produkcji wielu elementów systemów bezpieczeństwa w pojazdach, w tym:
-
Czujników ABS i ESP: Odpowiedzialnych za kontrolę trakcji i stabilności pojazdu.
-
Modułów poduszek powietrznych: Zapewniających ochronę pasażerów podczas kolizji.
-
Systemów kontroli trakcji: Poprawiających przyczepność kół do nawierzchni.
Ograniczenia eksportowe prowadzą do niedoborów tych komponentów, co zmusza niektóre fabryki w Europie do ograniczenia lub nawet wstrzymania produkcji pojazdów wyposażonych w zaawansowane systemy bezpieczeństwa.
Wzrost cen i opóźnienia w dostawach
Nałożone przez Chiny ograniczenia eksportowe spowodowały znaczny wzrost cen metali ziem rzadkich. Na przykład cena germanu wzrosła w Europie z 1200 dolarów za kilogram w pierwszym kwartale 2023 roku do 2600 dolarów w trzecim kwartale 2024 roku, co stanowi wzrost o około 115%.
Dodatkowo, procedury uzyskiwania zezwoleń na eksport z Chin mogą trwać od 30 do 80 dni, co powoduje znaczne opóźnienia w dostawach i utrudnia planowanie produkcji.
Europejskie inicjatywy na rzecz niezależności
W odpowiedzi na kryzys, Unia Europejska podejmuje działania mające na celu zmniejszenie zależności od chińskich dostaw metali ziem rzadkich. Przykładem jest odkrycie w Szwecji największego w Europie złoża tych metali, które może zaspokoić znaczną część przyszłego zapotrzebowania UE na produkcję magnesów trwałych potrzebnych do silników elektrycznych.
Ponadto, 14 państw wraz z Komisją Europejską zawiązało w 2022 roku wspólny blok, który ma na celu zmniejszenie chińskiej dominacji na rynku metali ziem rzadkich i wspieranie międzynarodowych projektów wydobywczych tych surowców.
Wnioski i rekomendacje
Obecna sytuacja uwydatnia konieczność dywersyfikacji źródeł dostaw metali ziem rzadkich oraz inwestycji w rozwój własnych zasobów surowcowych w Europie. Dla producentów i dostawców części samochodowych oznacza to potrzebę:
-
Poszukiwania alternatywnych dostawców: W krajach niezależnych od chińskich surowców.
-
Inwestycji w badania i rozwój: W celu opracowania technologii wykorzystujących mniej krytyczne surowce.
-
Współpracy z instytucjami publicznymi: W celu wspierania inicjatyw na rzecz niezależności surowcowej.
Dla konsumentów może to oznaczać wzrost cen pojazdów oraz dłuższy czas oczekiwania na nowe modele wyposażone w zaawansowane systemy bezpieczeństwa. W dłuższej perspektywie, działania podejmowane przez UE i poszczególne państwa członkowskie mają na celu zapewnienie stabilności dostaw i uniezależnienie się od dominacji Chin na rynku metali ziem rzadkich.
